Maria Montessori’nin eğitim yaklaşımı, keşfederek öğrenmeyi merkeze koyar. Bu yaklaşımda bilgiyi veren bir öğretmen ve pasif bir şekilde bilgiyi alan bir öğrenci yoktur. Öğrenci bilgiye ulaşmak için çeşitli materyallerle haşır neşir olur, öğretmen ise yalnızca bir rehberdir. Bu nedenle Montessori oyuncakları, diğer oyuncaklardan farklıdır. Sesle ya da bazı fonksiyonlarla çocukların sadece “izlerken” merakını uyandıran oyuncaklar bu yaklaşımda kullanılmaz. Oyuncağın ne yaptığı değil, çocuğun oyuncakla ne keşfedebileceği ön plandadır. Montessori yaklaşımını daha iyi anlayarak oyuncakların neden farklı olduğunu anlayabiliriz.
Montessori Yaklaşımı Keşfetmeye Yönlendirir
Montessori, çocuğun kendi yönlendirdiği bir öğrenme deneyimini merkeze alır. Yani materyaller çocuk için her zaman ulaşılabilirdir, çocuk hangi zamanda hangi materyalle çalışacağına kendisi karar verir. Buradaki özgürlük sorumlulukla, seçenekler de belli sınırlarla gelir. Bu sorumluluk ve sınırlar, çocuğun öğrenme deneyimine olumsuz etki edecek şekilde oluşturulmaz, bilhassa bu sorumluluk ve sınırların sosyal becerilerin gelişimine katkısı vardır. Çocuğun öğrenme motivasyonu ve merakının kırılmaması önceliklidir. Amaçlanan çocuğun bir materyalle haşır neşir olarak bilgiye ulaşmasıdır. Bu nedenle Montessori oyuncaklarının hepsi, belli bir amaçla hazırlanmış oyuncaklardır.
Montessori Oyuncaklarının Özellikleri
Montessori, çocuğun materyale ilgi duyduğunda daha iyi öğrendiğini keşfetmiştir. Ellerini kullanarak bir materyalle haşır neşir olan çocuk, daha derin öğrenir. Bu klasik ezber yönteminden çok daha farklıdır. Çocuk bilgiye kendisi ulaştığı için bilgi kalıcı olur. Montessori için oyuncakların;
Sade ve estetik olması, böylece çocukta ilgi uyandırması,
Montessori, karmaşıklık ve dağınıklığın öğrenmeyi olumsuz etkilediğini görmüştür. Çocuklar sakin ortamlarda daha iyi odaklanmaktadır. Bu nedenle oyuncakların da sade ve estetik görünmesi gerektiğini söyler.
Çocuğun gelişimiyle ilgili doğal ihtiyaçlarıyla uyumlu olması,
Çocuğun her dönemde farklı gelişimsel ihtiyaçları vardır. Oyuncakların bu ihtiyaçlarla uyumlu olması gelişim açısından faydayı arttırır.
Doğada bulunan materyaller kullanılması
Doğada bulunan materyaller kullanılarak yapılan oyuncaklar, çocukların doğada bulunan materyallerle güvenli bir ortamda haşır neşir olmasını sağlar.
Özel ve tek bir beceriye yönelik hazırlanmış olması
Montessori için materyalin yalıtılmış olması önemlidir. Yani materyal özel ve tek bir beceriye odaklanmalıdır. Örneğin en bilinen Montessori materyallerinden olan pembe kulenin parçaları tek renkten oluşur. Renkler farklı olsaydı çocuk renkler arasında bir bağ kurmaya gidebilirdi, fakat oyuncağın amacı çocuğun renklerle değil, boyutlarla ilgili keşif yapmasıdır. Bu nedenle tek renk kullanılmıştır.
Hata kontrolü bulunması
Oyuncak yani materyal üzerinde çalışırken çocuk, hata kontrolünü bir yetişkin olmadan kendisi yapabilmelidir. Bu etkinliği yaparken çocuğun bağımsız olmasını destekleyen bir özelliktir. Hatayı görebilmek de başlı başına gelişen bir beceri haline gelir.
Hayali deneyimler yerine gerçek deneyimler sunması
Montessori oyuncaklarında, hayali deneyimlere pek yer yoktur. Soyut işlemler döneminde geçmemiş 0-6 yaş çocuklar için bu pek de gerekli görülmez. Bunun aksine, soyut kavramları somutlaştıran materyaller kullanılır, böylece matematik gibi konularda çocukların okul olgunluğu gelişir. Ayrıca ev içinde kullanılan paspas, süpürge, bardak gibi materyallerin çocuklar için güvenli ve uygun versiyonları kullanılarak, çocukların gerçek deneyimler edinmesi önemsenir.
Montessori oyuncakları dendiğinde bugün hala Maria Montessori’nin yıllar önce geliştirdiği oyuncakların yanı sıra, yeni tasarlanan oyuncaklar da kullanılmaktadır. Montessori yaklaşımının temel ilkeleri ile uyumlu olduğu sürece, yeni oyuncakların kullanılmasında da hiçbir sakınca yoktur.
Blog’a her gün eklenen yeni yazılar ve Montessori etkinlikleri için abone olmayı unutmayın. Yeni yazıları mailinizden takip edin…
